رمان تاریخی
در یادداشت «انواع رمان» (+) انواع تقسیم‌بندی‌های رمان را نام بردیم، و بعد از آن درباره ویژگی‌های «رمان پیکارسک» (+) و «رمان گوتیک» (+) نوشتیم، حال به ادامه معرفی انواع رمان می‌پردازیم:
رمان تاریخی Historical Novel
رمانی است که در آن اشخاص برجسته و تاریخی و سلسه‌ی حوادث یا روح و معنویت عصر گذشته‌ای بازسازی شود. غالبا در رمان‌های تاریخی عصر و دوره‌ای تصویر می‌شود که در آن دو عامل فرهنگی با هم در کشمکش‌اند و فرهنگی در حال مردن و فرهنگی در حال زادن است. از میان این کشمکش، شخصیت یا شخصیت‌های تاریخی برمی‌خیزند و در حوادث واقعی شرکت می‌کنند.
رمان‌های تاریخی غالبا صحنه‌های تحقق یافته دارند و بر محیط و زمینه‌ای واقعی جریان می‌یابند. گاهی فقط به همین محیط و زمینه اکتفا می‌شود و وقایع داستان در آن تککوین پیدا می‌کند مثل «داستان دوشهر» اثر چارلز دیکنز که هیچ شخصیت تاریخی در آن وجود ندارد، اما صحنه و محیط انقلاب کبیر فرانسه چنان در آن تصویر شده که خواننده عصر انقلاب را همچون شخصیتی تاریخی در داستان می‌پذیرد؛ در واقع تصویرپردازی صحنه و محیط جانشین شخصیت تاریخی شده. اما معمولا در اغلب رمان‌های تارخی اگر داستان بر محور شخصیت یا شخصیت‌های تاریخی نگردد، آن‌ها در دورنمای رمان خودی نشان می‌دهند، مانند ناپلئون در رمان «جنگ و صلح» اثر لیو تالستوی.
در رمان تاریخی، داستان با تاریخ می‌آمیزد و اشکال متنوعی از این آمیزش به‌دست می‌دهد. در اغلب آن‌ها چشم‌انداز اصلی واقعه‌ای تاریخی است که اساس رمان قرار گرفته است و پیرنگ داستان بر آن گذاشته شده. از این نظر گسترش و به هستی آمدن رمان تاریخی همیشه بسته به یک واقعه‌ی واقعی است.
شروع این نوع داستانی پیشینه‌ای بسیار طولانی دارد اما شاید بتوان سر والتر اسکات (1771-1832) نویسنده‌ی اسکاتلندی را اولین کسی دانست که به داستان تاریخی وجهه‌ای دیگر بخشید و آن را در غالب رمان درآورد.
نمونه‌ها:
- 1819 - آیوانهو - سر والتر اسکات
- 1869 - جنگ و صلح - لیو تالستوی
- 2009 - تالار گرگ - هیلاری منتل
- 1958 - یوزپلنگ - جوزپه تومازی
- 2009 - بروکلین - کالم توبین
- 1980 - نام گل سرخ - اومبرتو اکو
- 1997 - خاطرات یک گیشا - آرتور گلدن
- 2005 - دزد کتاب - مارکوس زوسک
- 1936 - برباد رفته - ماگارت میچل
- 1987 - دلبند - تونی موریسون
نمونه‌های ایرانی خیلی خوب در این زمینه وجود ندارد، اما چند مورد رمان تاریخی ایرانی:
- شمس و طغرا - محمدباقر میرزا خسروی
- داستان باستان یا سرگذشت کورش کبیر - حسن بدیع
- دام گستران یا انتقامخواهان مزدک - صنعتی‌زاده کرمانی
- آشیانه عقاب - زین‌العابدین موتمن
- عباس میرزا - ناصر نجمی
.
این مطلب با کمک بخش چهارم کتاب «ادبیات داستانی» اثر جمال میرصادقی نوشته شده است.
نظرات